Czytelniku!
Prosimy pamiętać, że wszystkie porady oraz pomoce zawarte na naszej stronie nie zastępują samodzielnej konsultacji ze specjalistą/lekarzem. Branie przykładu z treści zawartych na naszym blogu w praktyce zawsze powinno być konsultowane z profesjonalistą o odpowiednich kwalifikacjach. Redakcja i wydawcy tej strony internetowej nie są w żaden sposób odpowiedzialni za wykorzystanie pomocy zamieszczanych w serwisie.
Las to nie tylko zbiór drzew i roślinności, ale również złożony ekosystem, który jest narażony na różnorodne zagrożenia. Poza pożarami, istnieje wiele innych czynników ryzyka, które mogą znacząco wpłynąć na zdrowie i trwałość lasów. W niniejszym artykule przyjrzymy się tym czynnikom ryzyka oraz ich wpływowi na lasy.
1. Wpływ zmian klimatycznych na lasy
Wzrost globalnej temperatury i zmiany klimatyczne mają ogromny wpływ na lasy na całym świecie. Wzrost temperatury może prowadzić do przyspieszonego odparowywania wody z gleby, co może spowodować obniżenie poziomu wód gruntowych. To z kolei może wpłynąć na zdolność drzew do pozyskiwania wody, co może prowadzić do ich osłabienia i podatności na choroby oraz szkodniki.
2. Deforestacja i fragmentacja siedlisk
Jednym z głównych czynników ryzyka dla lasów jest działalność człowieka, zwłaszcza deforestacja i fragmentacja siedlisk. Wycinanie drzew w celu pozyskania drewna lub wykorzystania gruntów pod rolnictwo prowadzi do utraty cennych siedlisk dla dzikich zwierząt i roślin. Fragmentacja siedlisk może prowadzić do izolacji populacji i zmniejszenia ich zdolności do przetrwania.
3. Zanieczyszczenie atmosferyczne
Zanieczyszczenie atmosferyczne, zwłaszcza emisja związków siarki i azotu, może mieć negatywny wpływ na lasy. Te związki mogą kumulować się w glebie i wodzie, co może zakłócać procesy ekologiczne w lesie. Ponadto, zanieczyszczenia powietrza mogą prowadzić do zakwaszenia gleby, co może utrudnić rozwijanie się niektórym gatunkom roślin.
4. Inwazyjne gatunki roślin i zwierząt
Inwazyjne gatunki roślin i zwierząt stanowią istotne zagrożenie dla lasów. Te obce gatunki mogą konkurencję o zasoby z rodzimymi gatunkami, co może prowadzić do zmniejszenia bioróżnorodności i destabilizacji ekosystemu. Ponadto, niektóre inwazyjne gatunki mogą przenosić choroby, które mogą zagrażać rodzimym gatunkom.
5. Gospodarka leśna
Chociaż gospodarka leśna może być zrównoważona, nieodpowiednie praktyki mogą prowadzić do uszkodzenia lasów. Nadmierne wycinki, nielegalna wycinka drzew, oraz niewłaściwe zarządzanie lasem mogą przyczynić się do degradacji środowiska leśnego i utraty jego funkcji ekologicznych. Oprócz pożarów, lasy na całym świecie są narażone na wiele innych czynników ryzyka, które mogą wpływać na ich zdrowie i trwałość. Zmiany klimatyczne, deforestacja, zanieczyszczenie atmosferyczne, inwazyjne gatunki oraz nieodpowiednia gospodarka leśna to tylko niektóre z tych czynników. Ochrona lasów i ich zrównoważone zarządzanie są niezbędne, aby zapewnić przyszłość tych cennych ekosystemów.
Jakie inne czynniki mogą wpływać na zagrożenie lasów?
Las jest ekosystemem o wyjątkowej wartości ekologicznej i społecznej, ale niestety jest podatny na różnego rodzaju zagrożenia, zarówno naturalne, jak i spowodowane działalnością człowieka. Poza pożarami, istnieje wiele innych czynników, które mogą znacząco wpływać na zagrożenie lasów. Oto kilka z nich:
1. Zmiany klimatyczne:
Zmiany klimatyczne, takie jak wzrost temperatury, susze, i zmiany w opadach deszczu, mają ogromny wpływ na lasy. Wzrost temperatury może prowadzić do przyspieszonego parowania wody z gleby, co zwiększa ryzyko suszy. Susza może osłabić drzewa, sprawiając, że są bardziej podatne na choroby i szkodniki. Ponadto, ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak huragany i tornada, mogą powodować znaczne zniszczenia w lasach.
2. Inwazyjne gatunki roślin i zwierząt:
Inwazyjne gatunki roślin i zwierząt mogą stanowić poważne zagrożenie dla lasów. Te gatunki, często niepochodzące z danego ekosystemu, mogą konkurować z rodzimymi gatunkami, zaburzając równowagę ekologiczną. Na przykład, inwazyjne gatunki roślin mogą szybko rozprzestrzeniać się i zdominować teren, wypierając rodzime gatunki.
3. Wylesianie i urbanizacja:
Działalność człowieka, takie jak wylesianie i urbanizacja, prowadzi do utraty lasów. Wylesianie jest często wynikiem wycinki drzew na potrzeby produkcji drewna, rolnictwa lub budowy infrastruktury. Urbanizacja, z kolei, prowadzi do utraty terenów leśnych na rzecz budowy mieszkań, dróg i innych obiektów. To prowadzi do degradacji ekosystemów leśnych i zmniejszenia obszaru dostępnego dla dzikich zwierząt.
4. Zanieczyszczenie powietrza i gleby:
Zanieczyszczenie powietrza i gleby może wpływać negatywnie na zdrowie lasów. Wydobywanie i spalanie paliw kopalnych generuje emisje zanieczyszczeń atmosferycznych, takich jak dwutlenek siarki i tlenki azotu, które mogą kwasić deszcz i prowadzić do zakwaszenia gleby. To z kolei może ograniczać zdolność drzew do pobierania składników odżywczych z gleby.
5. Choroby i szkodniki:
Choroby i szkodniki mogą stanowić znaczne zagrożenie dla lasów. Na przykład, rozwijające się epidemie chorób drzew, takie jak zaraza kornika drukarza w lasach iglastych, mogą prowadzić do masowej ginącej drzew. Szkodniki, takie jak owady żerujące na drzewach, mogą również osłabić drzewa, co czyni je bardziej podatnymi na inne zagrożenia.Zagrożenia dla lasów wykraczają poza pożary i obejmują wiele czynników, które mogą mieć destrukcyjny wpływ na te ekosystemy. Warto podjąć środki zaradcze, takie jak ochrona przed inwazyjnymi gatunkami, kontrola emisji zanieczyszczeń i promowanie zrównoważonego zarządzania lasami, aby chronić te cenne obszary przed degradacją i utratą.
Wpływ zmian klimatycznych na zdrowie lasów: Co trzeba wiedzieć?
Współczesne zmiany klimatyczne stanowią wyjątkowe wyzwanie dla ekosystemów leśnych na całym świecie. Nie tylko przyczyniają się do globalnego ocieplenia, ale także wpływają na zdrowie i stabilność lasów. Celem tego artykułu jest zgłębienie tajemniczego związku między zmianami klimatycznymi a kondycją leśnych ekosystemów oraz wyjaśnienie kluczowych zagrożeń dla lasów, poza oczywistym ryzykiem związanym z pożarami.
Wpływ zmian klimatycznych na zdrowie lasów
- Temperatura i roślinność
: Wzrost temperatury powietrza ma wpływ na roślinność w lasach. Dłuższe i cieplejsze okresy letnie mogą sprzyjać rosnącej populacji owadów i patogenów, co zwiększa ryzyko wystąpienia chorób roślinnych. Ponadto, ekstremalne temperatury mogą prowadzić do przesuszenia drzew, co osłabia ich kondycję. - Opady deszczu
: Zmiany klimatyczne wpływają również na wzorce opadów deszczu. Niektóre regiony doświadczają większej suchości, podczas gdy inne mogą doświadczać intensywnych opadów deszczu. To może prowadzić do problemów związanych z niedoborem wody lub wręcz przeciwnie – podtopieniami, które zagrażają zdrowiu lasów. - Ekstremalne zjawiska pogodowe
: Coraz częściej obserwujemy występowanie ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak huragany, tornada i silne wichury. Te zdarzenia mogą prowadzić do znaczących uszkodzeń lasów, niszcząc drzewa i zwiększając ryzyko wystąpienia pożarów.
Zagrożenia dla lasów: Poza pożarami – czynniki ryzyka
- Inwazyjne gatunki roślin i zwierząt
: Zmiany klimatyczne mogą stwarzać nowe warunki środowiskowe, które sprzyjają rozprzestrzenianiu się inwazyjnych gatunków roślin i zwierząt. Te gatunki mogą konkurować z rodzimą florą i fauną, niszcząc naturalne ekosystemy leśne. - Kwaśne deszcze
: Zmiany klimatyczne mogą zwiększać kwaśność deszczu, co ma negatywny wpływ na drzewa i glebę leśną. Kwaśne deszcze mogą uszkadzać liście i igły drzew, prowadząc do ich osłabienia i podatności na choroby. - Susze
: Rozszerzające się okresy suszy związane z globalnym ociepleniem mogą powodować deficyt wody w lasach. Drzewa, aby przetrwać, muszą zużywać więcej zasobów wody, co może prowadzić do obumierania drzew i osłabienia całych lasów. - Zmiana sezonów
: Zmiany klimatyczne wpływają na sezonowe cykle w lasach, co może zaburzać synchronizację między roślinami i zwierzętami. Na przykład, wcześniejsze wiosenne zakwitanie może zakłócać relacje drzew i zapylających je owadów.
Zmiany klimatyczne mają znaczący wpływ na zdrowie lasów, a skomplikowane interakcje między czynnikami klimatycznymi a ekosystemami leśnymi stwarzają wiele wyzwań. Dla ochrony naszych lasów niezbędne jest zrozumienie tych zagrożeń i podejmowanie działań mających na celu przeciwdziałanie negatywnym skutkom zmian klimatycznych. Współpraca międzynarodowa i podejmowanie odpowiednich działań na poziomie lokalnym to klucz do zachowania zdrowia naszych lasów w obliczu zmieniającego się klimatu.
Inwazyjne gatunki roślin i zwierząt jako zagrożenie dla ekosystemów leśnych.
Współczesne ekosystemy leśne na całym świecie stoją przed licznymi wyzwaniami, z którymi muszą zmierzyć się w kontekście zmian klimatycznych, fragmentacji siedlisk i eksploatacji leśnej. Jednak jednym z najbardziej niepokojących czynników ryzyka dla tych ekosystemów są inwazyjne gatunki roślin i zwierząt. Te obce organizmy, wprowadzone na nowe obszary przez działalność człowieka, mają zdolność rozprzestrzeniania się w szybkim tempie i mogą negatywnie wpływać na istniejące struktury ekosystemów leśnych oraz ich funkcje.
Inwazje roślinne
Inwazyjne gatunki roślin, zwane również obcymi roślinami, to rośliny, które nie są rodzime dla danego obszaru, ale zostały tam wprowadzone przez działalność człowieka. Te rośliny często są zdolne do szybkiego rozprzestrzeniania się i dominowania nad rodzimą florą. Głównymi czynnikami umożliwiającymi inwazje roślinne są brak naturalnych wrogów, obfite źródła pokarmu i przestrzeni, oraz zdolność do konkurowania z rodzimymi gatunkami. Inwazyjne rośliny mogą zakłócać naturalne cykle ekologiczne i procesy, co ma negatywny wpływ na ekosystemy leśne.
Skutki inwazji roślinnych
Inwazyjne rośliny mogą prowadzić do licznych problemów ekologicznych w ekosystemach leśnych. Wprowadzają nowe konkurencyjne niszowe, co może prowadzić do wypierania rodzimych gatunków roślin. Ponadto, niektóre inwazyjne rośliny mogą zmieniać skład gleby lub wpływać na dostępność wody, co ma długotrwałe skutki dla ekosystemów leśnych. Przykłady takich roślin to ambrozja, barszcz Sosnowskiego czy chrzan pospolity.
Inwazje zwierząt
Podobnie jak rośliny, inwazyjne gatunki zwierząt również stanowią poważne zagrożenie dla ekosystemów leśnych. Organizmy te, często introdukowane przez człowieka, mogą prowadzić do zaburzeń w łańcuchach pokarmowych i konkurencji z rodzimymi gatunkami zwierząt. Przykłady inwazyjnych gatunków zwierząt to m. in. dzikie świnie, jenoty czy wiewiórki szare.
Skutki inwazji zwierząt
Inwazyjne gatunki zwierząt mogą powodować szereg problemów w ekosystemach leśnych. Mogą one niszczyć naturalne siedliska, np. poprzez kopanie nor czy wyjadanie roślinności. Ponadto, niektóre inwazyjne gatunki mogą przenosić choroby, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu rodzimych gatunków zwierząt. Wprowadzenie obcych drapieżników może także prowadzić do spadku populacji gatunków łownych.
Zarządzanie i zapobieganie inwazjom
Aby zapobiec inwazjom innych gatunków, konieczne jest ścisłe zarządzanie ekosystemami leśnymi. To obejmuje monitorowanie obszarów leśnych, identyfikowanie inwazyjnych gatunków i podejmowanie działań kontrolnych, takich jak usuwanie obcych organizmów. Ponadto, ważne jest edukowanie społeczeństwa na temat zagrożeń związanych z inwazyjnymi gatunkami i promowanie odpowiedzialnych praktyk związanych z introdukcją nowych gatunków, inwazyjne gatunki roślin i zwierząt stanowią poważne zagrożenie dla ekosystemów leśnych. Ich wprowadzenie i rozprzestrzenianie się mogą prowadzić do zakłóceń ekologicznych, utraty bioróżnorodności i zmian w strukturze ekosystemów. Aby chronić nasze lasy przed tymi zagrożeniami, konieczne jest skrupulatne zarządzanie i działania prewencyjne. W przeciwnym razie, ekosystemy leśne mogą nadal cierpieć, obok innych czynników ryzyka, takich jak pożary i działalność ludzka.
Gospodarka leśna a zrównoważone użytkowanie lasów: Jakie wyzwania?
Leśnictwo to dziedzina, która odgrywa kluczową rolę w zarządzaniu ekosystemami leśnymi, dostarczając jednocześnie różnorodne dobra i usługi o znaczeniu społecznym, ekonomicznym i ekologicznym. Jednak zachowanie równowagi pomiędzy eksploatacją lasów a ich ochroną stanowi ogromne wyzwanie w obliczu narastających zagrożeń środowiskowych. W kontekście zagrożeń dla lasów, poza pożarami, istnieje szereg innych czynników ryzyka, które wymagają uwagi i działań podejmowanych przez branżę leśną oraz odpowiednich organy regulacyjne.
Zrównoważone użytkowanie lasów – definicja i znaczenie
Zrównoważone użytkowanie lasów to podejście do gospodarki leśnej, które uwzględnia potrzeby współczesnego społeczeństwa, nie narażając przyszłych pokoleń na brak dostępu do dóbr i usług ekosystemu leśnego. Kluczowym celem jest zachowanie integralności ekosystemów leśnych, jednocześnie umożliwiając wydobycie drewna i innych zasobów leśnych w sposób, który minimalizuje negatywny wpływ na środowisko.
Wyzwania w gospodarce leśnej
- Zmiany klimatyczne – Zmiany klimatyczne mają ogromny wpływ na lasy. Wzrost temperatury, ekstremalne zjawiska pogodowe i susze stwarzają zagrożenie dla zdrowia i stabilności ekosystemów leśnych. Konieczne jest dostosowanie praktyk leśnych do zmieniających się warunków klimatycznych oraz podejmowanie działań na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.
- Zanieczyszczenia atmosferyczne – Emisja zanieczyszczeń atmosferycznych, takich jak dwutlenek siarki i azotu, może prowadzić do kwaśnego deszczu, który szkodzi drzewom i glebie. Monitorowanie jakości powietrza oraz ograniczanie emisji są kluczowe dla ochrony lasów.
- Zagrożenia biologiczne – Choroby i szkodniki, takie jak kornik drukarz, mogą znacząco wpływać na zdrowie i strukturę drzewostanów. Konieczne jest monitorowanie i zarządzanie tymi zagrożeniami, w tym stosowanie metod biologicznych i chemicznych.
- Nielegalna wycinka – Nielegalna wycinka drewna to problem globalny, który przyczynia się do wylesiania i degradacji lasów. Współpraca międzynarodowa i skuteczne systemy monitoringu są niezbędne dla zwalczania tego zjawiska.
Rola badań i innowacji
Aby sprostać wyzwaniom związanym z gospodarką leśną i zrównoważonym użytkowaniem lasów, niezbędne są stałe badania i innowacje. Wdrażanie nowych technologii, takich jak telemetria satelitarna i drony, umożliwia precyzyjne monitorowanie stanu lasów i szybką reakcję na zagrożenia. Ponadto, rozwijanie odpornych odmian drzew i ekosystemów leśnych może pomóc w radzeniu sobie z niekorzystnymi warunkami klimatycznymi i zagrożeniami biologicznymi. Gospodarka leśna i zrównoważone użytkowanie lasów to kluczowe elementy ochrony środowiska naturalnego i zapewnienia trwałego dostępu do zasobów leśnych. W obliczu licznych zagrożeń, takich jak zmiany klimatyczne, zanieczyszczenia atmosferyczne, zagrożenia biologiczne i nielegalna wycinka, konieczne jest podejmowanie skoordynowanych działań na szczeblu globalnym, krajowym i lokalnym. Badania i innowacje odgrywają kluczową rolę w rozwiązywaniu tych wyzwań i zapewnieniu przyszłości zdrowych i zrównoważonych lasów dla nas i przyszłych pokoleń.
Urbanizacja i fragmentacja terenów leśnych: Skutki dla bioróżnorodności.
Współczesna urbanizacja jest nieodłącznie związana z fragmentacją terenów leśnych, co ma istotny wpływ na bioróżnorodność i ekosystemy leśne. Urbanizacja, czyli proces rozwoju miejskich obszarów i infrastruktury, powoduje liczne zmiany w otaczającej przyrodzie. W poniższym tekście przyjrzymy się skutkom urbanizacji i fragmentacji terenów leśnych dla bioróżnorodności, analizując, jak te czynniki ryzyka oddziałują na ekosystemy leśne.
Fragmentacja Terenów Leśnych: Definicja i Przyczyny
Fragmentacja terenów leśnych to proces podziału lasów na mniejsze, izolowane obszary przez rozwój infrastruktury miejskiej, dróg, zabudowy oraz innych działań człowieka. Istnieje kilka głównych przyczyn fragmentacji terenów leśnych:
- Urbanizacja i Rozwój Miejski
: Rosnąca liczba ludności oraz potrzeba przestrzeni do budowy nowych miast i osiedli prowadzi do wycinania fragmentów lasów pod inwestycje i zabudowę. - Infrastruktura Transportowa
: Budowa dróg, autostrad i kolei może prowadzić do rozcięcia lasów na fragmenty, co wpływa na migrację zwierząt oraz rozprzestrzenianie roślin. - Rolnictwo i Przemysł
: Rozwinięte rolnictwo i przemysł również przyczyniają się do fragmentacji, gdy tereny leśne są przeznaczane pod uprawy lub zakładane są nowe zakłady przemysłowe. - Eksploatacja Zasobów Naturalnych
: Wycinka drzew, górnictwo i inne działania związane z eksploatacją zasobów naturalnych przekształcają obszary leśne.
Skutki dla Bioróżnorodności
Fragmentacja terenów leśnych ma liczne negatywne skutki dla bioróżnorodności:
- Izolacja Populacji
: Rozdzielenie lasów na mniejsze fragmenty utrudnia przemieszczanie się zwierząt i roślin, co prowadzi do izolacji populacji. To może zwiększać ryzyko wyginięcia dla gatunków, które potrzebują dużej przestrzeni do życia i rozmnażania. - Zmiany w Mikroklimacie
: Fragmentacja wpływa na mikroklimat w lasach, powodując zmiany w temperaturze i wilgotności, co może wpływać na roślinność i zwierzęta. - Zmiany w Strukturze Ekosystemów
: Rozdzielenie lasów może prowadzić do zmian w strukturze ekosystemów, np. zmniejszenia różnorodności gatunków i zmiany składu gatunkowego. - Ryzyko Wyniszczających Zjawisk
: W przypadku małych, izolowanych populacji, istnieje większe ryzyko wyniszczających zjawisk, takich jak choroby czy zmiany środowiskowe.
Wnioski
Urbanizacja i fragmentacja terenów leśnych są kluczowymi zagrożeniami dla bioróżnorodności i ekosystemów leśnych. Aby minimalizować te skutki, konieczne jest podejmowanie środków ochrony środowiska, planowanie miejskie uwzględniające aspekty ekologiczne oraz tworzenie korytarzy ekologicznych, które umożliwią zwierzętom i roślinom swobodne przemieszczanie się między fragmentami lasów. Działania te są niezbędne, aby zachować nasze lasy i zachować bioróżnorodność na naszej planecie.
Czynniki antropogeniczne jako zagrożenie dla lasów: Zanieczyszczenia i ich wpływ.
Wprowadzenie
Lasy stanowią istotną część ekosystemu naszej planety, pełniąc nie tylko funkcje ekologiczne, ale również ekonomiczne i społeczne. Niestety, w obliczu coraz większego wpływu działalności człowieka na środowisko naturalne, lasy stają się coraz bardziej narażone na szereg zagrożeń, z których jednym z kluczowych są czynniki antropogeniczne, zwłaszcza zanieczyszczenia. Niniejszy tekst skupia się na analizie wpływu zanieczyszczeń na lasy i identyfikuje główne zagrożenia wynikające z działalności człowieka.
Czynniki antropogeniczne i ich rodzaje
Czynniki antropogeniczne to te, które wynikają z działalności człowieka i mają negatywny wpływ na lasy oraz ich ekosystemy. Jednym z głównych rodzajów czynników antropogenicznych są zanieczyszczenia, które mogą przybierać różne formy, takie jak:
- Emisje gazów cieplarnianych:
Spalanie paliw kopalnych, takich jak węgiel, gaz naturalny i ropa naftowa, przyczynia się do emisji dwutlenku węgla (CO2), co prowadzi do globalnego ocieplenia i zmian klimatycznych. Wzrost temperatury może wpływać na skład gatunkowy lasów i prowadzić do ich degradacji. - Zanieczyszczenia powietrza:
Emitowane zanieczyszczenia atmosferyczne, takie jak tlenki azotu (NOx) i siarki (SOx), mogą prowadzić do kwaśnego deszczu, który ma negatywny wpływ na zdrowie drzew i glebę w lasach. To z kolei wpływa na jakość gleby i zdolność drzew do przyswajania składników odżywczych. - Zanieczyszczenia chemiczne:
Pestycydy, herbicydy i inne substancje chemiczne stosowane w rolnictwie i leśnictwie mogą przedostawać się do lasów poprzez spływ powierzchniowy i zanieczyszczać wody gruntowe, co zagraża ekosystemom leśnym i organizmom wodnym. - Zanieczyszczenia światłem:
Nadmierna ilość sztucznego oświetlenia w okolicach lasów może zakłócać naturalne cykle nocne i dzienne, co wpływa na rośliny i zwierzęta, które opierają swoje funkcjonowanie na rytmach dnia i nocy.
Wpływ zanieczyszczeń na lasy
Zanieczyszczenia mogą wywierać szkodliwy wpływ na lasy w wielu aspektach. Jednym z głównych efektów jest osłabienie zdrowia drzew. Kwaśny deszcz i zanieczyszczenia powietrza mogą prowadzić do uszkodzeń liści, co wpływa na proces fotosyntezy i zdolność drzew do przyswajania energii słonecznej oraz składników odżywczych. Ponadto, zanieczyszczenia chemiczne mogą zaburzać równowagę biologiczną w lesie, niszcząc mikroorganizmy glebowe i pozbawiając glebę zdolności do utrzymania odpowiednich warunków dla wzrostu roślin. To z kolei wpływa na kondycję całego ekosystemu leśnego. Czynniki antropogeniczne, zwłaszcza zanieczyszczenia, stanowią poważne zagrożenie dla lasów na całym świecie. Wpływ emisji gazów cieplarnianych na zmiany klimatu, zanieczyszczeń powietrza na zdrowie drzew oraz zanieczyszczeń chemicznych na jakość gleb są realnymi zagrożeniami dla lasów. Ochrona i zachowanie lasów wymaga podejmowania działań mających na celu ograniczenie tych czynników antropogenicznych oraz dążenie do zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi. W przeciwnym razie, lasy, które są niezwykle istotne dla zachowania równowagi ekosystemów na Ziemi, mogą stanąć w obliczu nieodwracalnych zmian i degradacji.